Miecz - broń biała długa, obosieczna.

[toyotomi]

Graficzna historia miecza - w ujęciu typologicznym i chronologicznym, historyków i bronioznawców.

Cesarstwo Rzymskie 27 p.n.e - 400 n.e. - gladius, spatha.
S. McCrone, R. Edwards, B. Hamilton, C. Berdeguer (2014)

Marcin Biborkis & Jørgen Ilkjær (2006)

Germanie - 0 - 500 n.e.
Marcin Biborkis & Jørgen Ilkjær (2006)

Wędrówka Ludów 350 - 800
Elis Behmer (1939)

Epoka Wikingów 700 - 1100
Jan Petersen (1919)

R.E.M. Wheeler (1927)

Europa 600 - 1300
Alfred Geibig (1991)

Europa 900 - 1600
Ewart Oakeshott (1960)

© by toyotomi

[Erih]

Czołem Towarzystwu.
Stani, takie pytanko dotyczące mieczy kawaleryjskich, tu określanych jako typ spatha.
Czy Rzymianie przejęli je bezpośrednio od Celtów (a więc zapewne nosili je już ekwici okresu republiki) czy też dopiero później, po kontakcie z ludami nadczarnomorskimi? U Nadolskiego stoi, że spatha była bronią jeźdźców - koczowników, bodaj Sarmatów.
Przy czym miała być to broń zdatna głównie do cięć, ze względu na słabo wyodrębniony sztych i wyważenie. Tymczasem Celtowie w przeciwieństwie do koczowników walczyli w szyku mieszanym, pieszo-konnym w dodatku rozproszonym i ich miecze nadawały się zarówno do cięć jak i pchnięć. A może to tylko nazwa z miecza koczowników "zdryfowała" na wszelkie miecze kawaleryjskie?
Poproszę o kilka słów objaśnienia.
PS Dopiero konnica okresu wczesnego średniowiecza zaczęła używać strzemion, co pozwoliło na efektywniejsze używanie pchnięć, zwłaszcza zaś broni drzewcowej.

[toyotomi]

Czołem.

Czy Rzymianie przejęli je bezpośrednio od Celtów

Według najnowszych ustaleń, spatha – w tej formie jaka przedstawiona jest w typologii -
- została przyjęta przez rzymską armię po II wojnie punickiej.
W której brali udział Celtowie (Auxilias) uzbrojeni we własne miecze (dłuższe i odmiennej konstrukcji od gladiusa)
W okresie Cesarstwa Rzymskiego, rzymianie przyjęli grecki termin - spáthē (σπάθη)
Ale, ani Pliniusz, ani Seneka, nie przypisują tego terminu – bezpośrednio – do miecza.
Dopiero Tacyt (ok.55-120 n.e.) opisując jedną z bitew wczesnego okresu cesarstwa – pisze tak:
„….zbuntowawszy się, znalazł się w pułapce na skalistym wzgórzu, tak że jeśli odwrócił się w jedną stronę,
natknął się na gladii legionistów, a jeśli w drugą, na spathae oddziałów pomocniczych (celtyckich Auxilias)”
Historia spath’y – w legionach rzymskich – tak na dobre, datowana jest z początkiem I-go w n.e.

(a więc zapewne nosili je już ekwici okresu republiki)

Ekwici – praktycznie – nie mieli nic wspólnego ze spath’ą.
W III w p.n.e. ta grupa społeczna utraciła znaczenie militarne, pozostając – jedynie – zamożną grupą właścicieli ziemskich.
(a – spatha – o której mowa, to I w n.e.)

U Nadolskiego stoi, że spatha była bronią jeźdźców - koczowników, bodaj Sarmatów.

Nie tylko u Nadolskiego.
Termin – spatha – przez historyków okresu I – V w n.e. , był określeniem – praktycznie – na każdy dłuższy i szerszy miecz.
Tłumacząc te teksty, często natkniemy się na określenie – spatha, jako broń różnych nacji.
Ze starogreckiego znaczy – „jakiekolwiek szerokie ostrze” lub „szerokie ostrze miecza”

Przy czym miała być to broń zdatna głównie do cięć, ze względu na słabo wyodrębniony sztych i wyważenie.

Miecze – spatha – jazdy, przeznaczone były, jedynie do cięcia, mając zaokrąglony sztych.
(aby ostry sztych miecza nie zranił – przypadkowo – konia lub nogi wojownika)
Jednocześnie – w armii rzymskiej – od końca II w n.e. spatha zaczęła zastępować gladiusa piechoty.
Na początku, rzymianie wprowadzili spath’ę do pierwszych szeregów piechoty, z ostrym sztychem do kłucia.
A w III w n.e. spatha stała się standardową bronią piechoty ciężkiej.
(gladius pozostał uzbrojeniem piechoty lekkiej)

A może to tylko nazwa z miecza koczowników "zdryfowała" na wszelkie miecze kawaleryjskie?

Pojęcie, że spatha to miecz – jedynie – kawalerii, jest uogólnieniem i uproszczeniem.
Celtowie mieli swoje miecze – dłuższe w owym czasie od rzymskich.
I walczyli nimi, zarówno pieszo jak i konno.
Gdy rzymianie przejęli ten miecz, nadał im się jako miecz kawaleryjski – bo piechota miała swoje gladiusy.
Ale i piechota doszła do wniosku że to całkiem dobra broń i również ją przejęli.

Termin – spatha – przyjęty jest w typologii mieczy rzymskich, aby ogarnąć w jakiś sposób broń rzymian w początkach naszej ery.
Nie jest to termin do końca idealny, bo rozlał się na dziesiątki typów, odmian i wariantów.
A niektórzy historycy, uważają spath’ę za przodka mieczy, plemion germańskich, epoki Wikingów, jak i mieczy normańskich.

Termin - spatha - jest zromanizowanym, staro-greckim terminem - spáthā.
Który - praktycznie - funkcjonuje w różnych językach, do dziś, np.
Włoski - spada, hiszpański - espada, kataloński - espasa, rumuński - spadă,
(również etymologia francuskiego - épée)
Wszystkie te terminy oznaczają - ni mniej ni więcej tylko - miecz

pzdr.
stani

[Erih]

Czołem Towarzystwu

W okresie Cesarstwa Rzymskiego, rzymianie przyjęli grecki termin - spáthē (σπάθη)
Ale, ani Pliniusz, ani Seneka, nie przypisują tego terminu – bezpośrednio – do miecza.
Dopiero Tacyt (ok.55-120 n.e.) opisując jedną z bitew wczesnego okresu cesarstwa – pisze tak:
„….zbuntowawszy się, znalazł się w pułapce na skalistym wzgórzu, tak że jeśli odwrócił się w jedną stronę,
natknął się na gladii legionistów, a jeśli w drugą, na spathae oddziałów pomocniczych (celtyckich Auxilias)”
Historia spath’y – w legionach rzymskich – tak na dobre, datowana jest z początkiem I-go w n.e.

(a więc zapewne nosili je już ekwici okresu republiki)

Ekwici – praktycznie – nie mieli nic wspólnego ze spath’ą.
W III w p.n.e. ta grupa społeczna utraciła znaczenie militarne, pozostając – jedynie – zamożną grupą właścicieli ziemskich.
(a – spatha – o której mowa, to I w n.e.)

U Nadolskiego stoi, że spatha była bronią jeźdźców - koczowników, bodaj Sarmatów.

Nie tylko u Nadolskiego.
Termin – spatha – przez historyków okresu I – V w n.e. , był określeniem – praktycznie – na każdy dłuższy i szerszy miecz.
Tłumacząc te teksty, często natkniemy się na określenie – spatha, jako broń różnych nacji.
Ze starogreckiego znaczy – „jakiekolwiek szerokie ostrze” lub „szerokie ostrze miecza”

Dzięki Stani za obszerne objaśnienie. Będę musiał po raz kolejny zrewidować swoją wiedzę.
No cóż, bronioznawstwo idzie naprzód (i super). Szkoda tylko że tak mało można z niego poczytać w tak zwanym "szerokim obiegu".
Pozdrawiam Marcin